Svako ko redovno posmatra nebo možda je upoznat sa sazvežđem Orion lovac. To je jedno od retkih sazvežđa koje zapravo izgleda kao stvar na koju bi trebalo da izgleda, a ne kao neka apstraktna sličnost.
Jedna istaknuta zvezda je Betelgeze i 2020. godine ona je pala na nivo niži nego ikada ranije u zabeleženoj istoriji. Tim astronoma je proučavao događaj sa nekim fascinantnim rezultatima.
Betelgeze je crvena superdžinovska zvezda udaljena skoro 650 svetlosnih godina od Zemlje. Sa radijusom od 617 miliona kilometara, da je u položaju Sunca, orbita Zemlje bi bila zakopana duboko u njenim slojevima.
To je takođe promenljiva zvezda što znači da varira svoj izlaz svetlosti, au slučaju Betelgezea ova varijabilnost je polupravilna ili drugim rečima, pravilna sa nekoliko nepravilnosti na putu!
Njegova varijabilnost je povezana sa pulsiranjem poluprečnika zvezda koje se javlja u periodu od oko 400 dana, iako postoji duži period varijabilnosti od oko 2.100 dana neizvesnog porekla, verovatno povezan sa varijacijama u konvektivnom strujanju.
Još 2020. godine Betelgeze se smanjila na nivo koji nikada nije zabeležen u onome što je od tada nazvano „Veliko zatamnjenje“.
Njen vizuelni sjaj ili magnituda, opao je za 1,6 iako se njegovo zatamnjenje nije činilo doslednim preko sfere zvezde; južna hemisfera je bila mnogo tamnija od severne i bilo je mnogo teorija koje su iznete da bi objasnile događaj.
Među njima su omiljene velike formacije zvezdanih pega ili oblaka prašine iznad fotosfere.
Rad koji je tim astronoma predvođen Danielom Jadlovskim nedavno objavio u časopisu Astronomi and Astrophisics, istražuje događaj Velikog zatamnjenja koristeći 15-godišnje podatke iz robotskog teleskopa STELLA.
STELLA sistem se sastoji od dva robotska teleskopa u Španiji zajedno sa spektrografom visoke rezolucije i snimačem širokog polja.
Podaci su omogućili timu da istražuje fotosferu (vidljivi sloj) Betelgeze sa neverovatnim detaljima. Bili su u mogućnosti da steknu dragocen uvid u radijalne pulsacije, udarne talase i kako su prolazili kroz slojeve fotosfere.
Pet različitih slojeva fotosfere identifikovano je tomografskom tehnikom – metodom gde se slike konstruišu iz serije projekcija.
Analiza je otkrila da su varijacije u najdubljem fotosferskom sloju, poznatom kao C1, bile u skladu sa vremenskim okvirima varijacija vizuelne magnitude.
Činilo se da su udarni talasi koji putuju kroz slojeve u velikoj meri u skladu sa varijacijama osvetljenosti.
Što se tiče Velikog zatamnjenja iz 2020. godine, podaci su pokazali dva snažna udarna talasa u fotosferi, od kojih je prvi verovatno bio uzrok velikog odliva materijala koji je izazvao pad svih slojeva.
Kako je pad dostigao maksimalnu brzinu, dogodio se drugi, snažniji udarni talas koji je doveo do značajnog odliva materijala.
Zbog različitih fotosferskih slojeva, ovi događaji se nisu dešavali istovremeno na svim njima i tek početkom 2022. godine Betelgeze se ponovo skrasila.
