Tradicionalno se smatralo da na lunarne vrtloge ne utiču topografske promene, ali nova studija pokazuje korelaciju između njih. Lunarni kovitlaci su oznake visokog albeda na mesecu koje se javljaju i u mare—tamnim, ravnim bazaltnim ravnicama—i na svetlim planinskim terenima; njihovo poreklo ostaje predmet rasprave.
„Kanonsko tumačenje lunarnih kovitlaca je da topografija nema uticaja na lokaciju ili oblik kovitla. Međutim, Domingue i ostali su otkrili da svetle oblasti lunarnog kovitla u Mare Ingenii imaju nižu nadmorsku visinu od tamnih traka između njih.
Do ovog zaključka su došli generisanjem i ispitivanjem topografskih podataka za lunarne vrtloge u višoj rezoluciji od one koja je prethodno izvedena (tj. sub-metar)“, rekao je Džon Vajrih, viši naučnik na Institutu za planetarne nauke.
Postoje regioni na Mesecu gde kontrastne svetle i tamne oznake naizgled petljaju preko površine; ove oznake, poznate kao vrtlozi, definisane su širokim, svetlim oblastima na kovitlacima koje su odvojene tamnijim off-svirl trakama. O njihovom mehanizmu formiranja se dugo raspravljalo i ključno je za razumevanje obrade mesečeve površine, mobilnosti čestica lunarnog tla i efekata svemirskog okruženja na planetarne površine, prema Domingue et al. (2022).
„Ovaj rad se zasniva na zaključku Dominguea i drugih koristeći iste metode i pronalazi sličnu korelaciju između oblasti u vrtlogu i niže topografije unutar Reiner Gamma kovitla. Pronalaženje veze sa topografijom na jednoj lokaciji vrtloga može biti slučajnost , ali pronalaženje u dva veoma odvojena regiona vrtloga teže je ignorisati. Posebno je teško ignorisati jer je Rajner Gama arhetipski lunarni kovitlac“, rekao je Vajrih.
„Domingue i saradnici su otkrili da su svetla područja 2 do 3 metra niža od tamnih područja u lunarnom vrtlogu Mare Ingenii. U ovom radu smo proučavali Rajner Gama i otkrili da su svetla područja oko 4 metra niža od tamnih,“ Veirich rekao.
„Međutim, to nije tako jednostavno jer su svetla područja ravnomerno niža od tamnih. Da je to bio slučaj, ovaj odnos između topografije i kovitlaca bilo bi lako demonstrirati upoređivanjem karte nadmorske visine sa slikom kovitla. Umesto toga, ovaj odnos se vidi samo kada uporedimo prosečnu visinu svetlih oblasti i prosečnu visinu tamnih oblasti.“
Veirich je koristio mnoge slike Lunar Reconnaissance Orbiter Camera (LROC) zajedno sa softverskim paketom Stereophotoclinometrija (SPC) da bi odredio topografiju površine.
Koautori Chuang i Richardson su koristili alate za mašinsko učenje na podskupu LROC slika da bi primenili nepristrasni algoritam za klasifikovanje kovitla u svetle oblasti, koje se nazivaju jedinice kovitlanja, i tamne oblasti, koje se nazivaju off-svirl. Takođe su identifikovali prelazna/srednja područja, koja su označili kao difuzno-vrtložna jedinica. Svoje nalaze su objavili u ranijem radu.
SPC je softverski paket koji koristi slike površine iz svemirskih letelica i kombinuje stereo snimanje i fotoklinometriju za određivanje visine površine. Vrtložne jedinice definisane algoritmima mašinskog učenja su zatim upoređene sa topografijom izvedenom iz SPC-a da bi se statistički utvrdilo da li postoje korelacije visine, i ako jeste, koja je razlika.
„Lunarni vrtlozi izazivaju interesovanje naučnika otkako su otkriveni, delom zato što naučna zajednica ne razume u potpunosti kako su nastali. Postoji mnogo hipoteza o procesu njihovog formiranja. Svaka hipoteza ima zapažanja koja je podržavaju, ali postoje i druga zapažanja to im je u suprotnosti“, rekao je Vajrih.
„Pošto nemamo potpuno razumevanje o tome kako su se ovi vrtlozi formirali, ne razumemo u potpunosti priču koju mogu da nam ispričaju o mesecu. Njihovo formiranje može uključivati kombinaciju dobro shvaćenih procesa koji međusobno deluju, ili trenutno nepoznatog proces. Neobični objekti ili fenomeni su ponekad ključ za sticanje dubljeg znanja, i iz tog razloga su lunarni vrtlozi veoma intrigantni. I činjenica da izgledaju zaista kul.“
