Fotografije biljaka i životinja objavljene na društvenim medijima mogu pomoći u zaštiti biodiverziteta, posebno u tropskim regionima. Ovo je zaključak tima istraživača koji predvode Nemački centar za integrativna istraživanja biodiverziteta (iDiv), Helmholc centar za istraživanje životne sredine (UFZ), Univerzitet Fridrih Šiler u Jeni (FSU) i Univerzitet u Kvinslendu (UK).
Nedavno objavljene u časopisima „BioNauka,“ „Jedna Zemlja,“ i „Biologija zaštite“, tri studije su istraživale prednosti korišćenja Facebook podataka za procene očuvanja u Bangladešu. Istraživači ističu da društveni mediji mogu podržati praćenje vrsta i doprinijeti procjeni očuvanja u tropskim zemljama.
Tropi su žarišta biodiverziteta, ali naše znanje o populacijama životinjskih i biljnih vrsta u ovim regionima je u najboljem slučaju mršavo. Dok su programi praćenja i građanske naučne inicijative dobro uspostavljeni u razvijenim zemljama, oni su još uvek retki u zemljama u razvoju. Međutim, tačna dokumentacija o biodiverzitetu može pomoći da se identifikuje koje vrste trebaju posebnu zaštitu.
Sa sve većom upotrebom društvenih medija i širokom dostupnošću visokokvalitetnih digitalnih kamera, pojavljuju se nove mogućnosti. Fotografi prirode širom sveta dele svoja zapažanja o biodiverzitetu na društvenim mrežama, što ima ogroman potencijal. Istraživački tim je koristio južnoazijsku državu Bangladeš kao primer da istraži kakav doprinos Facebook podaci mogu dati praćenju biodiverziteta i, na kraju, proceni potencijalnih zaštićenih područja.
U svojim studijama, naučnici su skupljali Fejsbuk grupe za fotografije prirode snimljene u Bangladešu. Informacije koje su uspeli da izvuku iz informacija o vrstama i lokaciji na fotografijama unete su u zajednički fond podataka sa podacima iz Globalnog informacionog fonda za biodiverzitet (GBIF). GBIF se hrani uspostavljenim platformama za nauku građana, kao što su eBird i iNaturalist.
Ovo već dobro funkcioniše na globalnom severu. Za životinjske i biljne vrste u zemljama u razvoju i zemljama u razvoju; međutim, podataka je znatno manje. Integracijom Facebook podataka, istraživački tim je uspeo da sakupi više od 44.000 zapisa za skoro 1.000 životinjskih vrsta, od kojih se 288 smatra ugroženim prema IUCN-u. Više od 25% podataka došlo je iz Fejsbuk grupa, a više od polovine podataka odnosilo se na leptire i ptice.
„Da smo koristili samo podatke iz GBIF-a, propustili bismo podatke o distribuciji stotina ugroženih vrsta“, kaže dr Shavan Chovdhuri, istraživač na iDiv, UFZ i Univerzitetu Friedrich Schiller u Jeni.
Koristeći ovu novu bazu podataka, istraživački tim je napravio mapu posebno pogodnih staništa za različite životinjske vrste i uporedio je sa postojećim zaštićenim područjima. Trenutno je samo 4,6% kopnene površine Bangladeša označeno kao zaštićena područja, od kojih se većina nalazi na jugozapadu zemlje. Posebno, područja u kojima se nalaze već ugrožene vrste nisu adekvatno pokrivena trenutnim zaštićenim područjima – tipičan fenomen u tropskim regionima.
Da bi se osiguralo da postoji dovoljno zaštićenih područja za sve ugrožene vrste u Bangladešu, udeo područja pod zaštitom bi se morao povećati na 39% i ta područja bi morala biti bolje raspoređena u zemlji. Podaci su takođe pokazali da je, na primer, 45 odsto vrsta leptira u Bangladešu pronađeno u zelenim površinama glavnog grada Dake, od kojih se skoro polovina smatra ugroženom. Ovaj nalaz sugeriše da bi prilikom planiranja novih zaštićenih područja možda bilo vredno pogledati nekonvencionalna područja, kao što su urbana područja i oko njih.
Uprkos ovim rezultatima, upotreba podataka društvenih medija i dalje predstavlja izazove. Kao i kod mnogih građanskih naučnih inicijativa, podaci prikupljeni od korisnika retko su ravnomerno raspoređeni. Umesto toga, oni su često koncentrisani u lako dostupnim regionima, na primer u neposrednoj blizini gradova. Pravljenje podataka društvenih medija upotrebljivim za istraživanje je takođe trenutno veoma dugotrajno. Za svoju studiju, istraživači su ručno pretraživali Facebook grupe za vrste na Crvenoj listi i verifikovali svaku pojedinačnu fotografiju, uključujući informacije o vrsti i lokaciji. Nove tehnologije, poput veštačke inteligencije i dubokog učenja, mogle bi da olakšaju ovaj proces u budućnosti.
„Integracija podataka o biodiverzitetu iz nauke o građanima i objavljenih na društvenim medijima ima veliki potencijal, posebno za tropske regione gde nedostaju pouzdani i ažurni strukturirani podaci za praćenje koji bi omogućili planiranje očuvanja“, kaže profesorka Aleta Bon, šefica istraživačke grupe Ecosistem Services na UFZ, Univerzitet u Jeni i iDiv.
U ovim regionima, podaci posmatranja objavljeni na Fejsbuku ili drugim platformama društvenih medija mogu doprineti boljoj i sistematskoj proceni potencijalnih zaštićenih područja – što je važan korak ka postizanju ciljeva Kunming-Montreal i stavljanju 30% kopnenih i morskih područja pod zaštitu do 2030.
