Ljudi koji se bave seksualnom aktivnošću ili vaginalnom dilatacijom nakon lečenja karcinoma grlića materice hemozračenjem imaju manji rizik od dugoročnih neželjenih efekata, prema novoj studiji istraživača iz Austrije. Nalazi studije EMBRACE biće predstavljeni danas na godišnjem sastanku Američkog društva za radijacionu onkologiju (ASTRO).
„Lečenje raka je uvek naš prvi prioritet“, rekla je glavna autorka studije mr Katrin Kirhajner, klinički psiholog na odeljenju za onkologiju radijacije na Medicinskom univerzitetu u Beču. „Ali sa sve većim brojem relativno mladih preživelih od raka grlića materice, prevencija i upravljanje neželjenim efektima postaju sve važniji kako bi se obezbedio bolji kvalitet života.
„Nadam se da će ovo istraživanje pomoći da se smanji tabu oko seksualnog zdravlja i da kliničarima olakša da razgovaraju o ovim pitanjima sa svojim pacijentima.
Rak grlića materice je četvrti najčešći rak među ženama širom sveta. Pacijenti se najčešće dijagnostikuju oko 50 godina. Standardni nehirurški tretman za pacijente čiji se rak proširio na okolno tkivo ili organe uključuje kombinaciju zračne terapije, hemoterapije i brahiterapije – umetanje radioaktivnih implantata direktno u tumor.
Napredak u brahiterapiji, kao što je upotreba magnetne rezonance za određivanje veličine i lokacije tumora, zajedno sa sposobnošću da se isporuče precizne doze zračenja, znatno je poboljšao kontrolu tumora i stope izlečenja poslednjih godina. Petogodišnja stopa preživljavanja za osobe sa lokalno uznapredovalim rakom grlića materice je 74%.
Međutim, davanje visokih doza zračenja na tumore u blizini vagine može dovesti do vaginalne stenoze – skraćivanja ili sužavanja vagine – i dugotrajnih promena u vaginalnom tkivu koje mogu da zakomplikuju ginekološke preglede ili izazovu bol tokom odnosa. Lekari često preporučuju redovnu i stalnu dilataciju vagine da bi ublažili ove neželjene efekte i sprečili formiranje ožiljnog tkiva, ali nekoliko studija je kvantifikovalo njegov uticaj.
EMBRACE je multiinstitucionalna, prospektivna, opservaciona studija koja je merila vaginalne neželjene efekte koje su prijavili lekari i ishode koje su prijavili pacijenti među 1.416 osoba sa lokalno uznapredovalim rakom grlića materice. U ovoj podkohorti od 882 pacijenata, dr Kirchheiner i njene kolege su uporedile neželjene efekte kod osoba koje su bile seksualno aktivne ili su redovno koristile vaginalne dilatatore u godinama nakon tretmana sa onima koji nisu pratili ovu rutinu.
U pet godina nakon tretmana, pacijenti su posmatrani u proseku od 11 naknadnih poseta sa ginekološkim pregledima da bi se procenili vaginalni neželjeni efekti. Popunile su i upitnike o kvalitetu života, seksualnoj aktivnosti i proširenju vagine. Upitnici su popunjavani na početku, svaka tri meseca u prvoj godini, svakih šest meseci u drugoj i trećoj godini i jednom godišnje nakon toga. Prosečna starost pacijenata bila je 49 godina.
Redovnu vaginalnu dilataciju i/ili seksualnu aktivnost—definisanu kao pacijentkinju koja je prijavila praksu tokom polovine ili više praćenja—izjavilo je 64% pacijenata i značajno je povezano sa manjim rizikom od umerenog stepena 2 ili većeg skraćivanja i sužavanja vagine pet godina nakon lečenja (p≤0,001).
Pacijentkinje koje su prijavile i dilataciju i polni odnos imale su najmanji rizik od vaginalne stenoze ≥2 stepena (18%), zatim one koje su bile seksualno aktivne, ali nisu koristile vaginalne dilatatore (23%) i one koje su koristile dilatatore, ali nisu bile seksualno aktivne ( 28%). Pacijenti koji nisu imali redovnu dilataciju ili snošaj najverovatnije su imali umerenu stenozu (37%).
Analize su takođe pokazale da su redovna seksualna aktivnost i/ili proširenje vagine bile povezane sa povećanim rizikom za druge, ali blage, vaginalne simptome, kao što su suvoća ≥1 stepena i krvarenje.
Ovo nije iznenađujuće, rekao je dr Kirchheiner, jer je verovatnije da će se vaginalna suvoća primetiti kao nedostatak podmazivanja kod pacijenata koji se bave nekim oblikom penetrativne aktivnosti, i da manje krvarenje tokom ili posle dilatacije ili snošaja često može biti uzrokovano iritacijom. vaginalne sluznice.
„Manja vaginalna suvoća i krvarenje mogu se upravljati lubrikantima, hidratantnom kremom i/ili terapijom zamene hormona“, rekla je ona. „Rizik od ovih manjih neželjenih efekata ne bi trebalo da spreči pacijente da se šire ili imaju seksualni odnos, jer ove aktivnosti mogu pomoći u sprečavanju ozbiljnijeg i nepovratnog stanja.“
Među ljudima koji su prijavili redovnu seksualnu aktivnost i/ili vaginalnu dilataciju, 72% je iskusilo suvoću vagine stepena ≥1, u poređenju sa 67% onih koji nisu prijavili nikakvu ili retku dilataciju/spolni odnos (p=0,028). Vaginalno krvarenje stepena ≥1 javilo se kod 61% pacijenata koji su prijavili čestu seksualnu aktivnost i/ili proširenje vagine, u poređenju sa 34% onih koji nisu (p≤0,001).
Dok nalazi studije ukazuju na obećavajuću opciju za pacijente da održe seksualno zdravlje nakon lečenja karcinoma grlića materice, dr Kirhhajner je naglasio da je ova studija bila opservaciona i da stoga može izvesti samo korelacije. Ostaju pitanja u vezi sa stepenom do kojeg vaginalna dilatacija i/ili seksualni odnos efikasno sprečavaju skraćivanje i sužavanje, ili da li razvoj vaginalnih simptoma ometa verovatnoću da su pacijenti u mogućnosti da se uključe u ove aktivnosti.
„U kliničkoj stvarnosti, oba uzročna puta će verovatno doprineti i delovati u začaranom krugu. Međutim, kako ne možemo i ne treba da randomiziramo pacijente u kliničkom ispitivanju u grupe sa i bez redovnog širenja, naši nalazi podržavaju i kliničko iskustvo i standard nega.“
Sledeći koraci u ovoj oblasti istraživanja, rekao je dr Kirchheiner, uključuju razmatranje uloge seksualnog uzbuđenja, kao što je povećan protok krvi u predelu karlice, na zarastanje tkiva i zdravlje vagine, s obzirom na blagu prednost odnosa nad dilatatorima u njihovoj opservacionoj studiji .
Ipak, studije o seksualnom zdravlju nakon lečenja raka može biti teško završiti, primetila je ona. „Seksualno zdravlje je veoma individualna i osetljiva tema za rešavanje, kako u istraživanju tako iu zbrinjavanju preživelih, i zaslužuje poštovanje i sveobuhvatan pristup.“
