Otprilike jedna trećina ljudi sa srčanim oboljenjima pati od problema sa spavanjem. U radu objavljenom u časopisu Science, tim sa Tehničkog univerziteta u Minhenu (TUM) pokazuje da bolesti srca utiču na proizvodnju hormona spavanja melatonina u epifizi. Veza između dva organa je ganglija u predelu vrata. Studija pokazuje ranije nepoznatu ulogu ganglija i ukazuje na moguće tretmane.
Činjenica da nivo melatonina može da se smanji kod pacijenata sa oboljenjima srčanog mišića, na primer nakon srčanog udara, poznata je već neko vreme. Ovo se generalno smatra dodatnim primerom kako srčano stanje sistemski deluje na celo telo. Tim koji radi sa Stefanom Engelhardtom, profesorom farmakologije i toksikologije na TUM-u, i prvim autorom dr Karin Zigler, sada je pokazao da postoji direktan uzrok poremećaja sna kod ljudi koji pate od srčanih oboljenja.
„U našem radu pokazujemo da problemi sa srčanim mišićem utiču na organ koji na prvi pogled nema direktnu vezu sa njim“, kaže Stefan Engelhard. Melatonin se proizvodi u epifizi, koja se nalazi unutar mozga. Kao i srce, kontroliše ga autonomni nervni sistem, koji reguliše nevoljne procese u telu. Srodni nervi, između ostalog, potiču iz ganglija. Za srce i epifizu je posebno važan gornji cervikalni ganglion.
„Da biste dobili jasan uvid u naše rezultate, zamislite ganglion kao električnu razvodnu kutiju. Kod pacijenta koji pati od poremećaja sna nakon srčane bolesti, možete zamisliti problem sa jednom žicom koja uzrokuje izbijanje požara u razvodnoj kutiji, a zatim se širi na drugu žicu“, kaže Stefan Engelhart.
Tim je otkrio da se makrofagi – ćelije koje jedu mrtve ćelije – akumuliraju u cervikalnim ganglijima miševa sa srčanim oboljenjima. Tačni mehanizmi koji stoje iza ovoga još uvek su nepoznati. Makrofagi izazivaju upalu i ožiljke u ganglijima i uništavanje nervnih ćelija. Kod miševa, kao i kod ljudi, duga vlakna koja se protežu iz ovih nervnih ćelija, nazvana aksoni, vode do epifize. U uznapredovalim stadijumima bolesti, došlo je do značajnog smanjenja broja aksona koji povezuju žlezdu sa nervnim sistemom. U telima životinja je bilo manje melatonina i njihov dan/noć ritam je bio poremećen.
Uporedivi organski efekti primećeni su kod ljudi. Tim je istraživao epifizu kod devet srčanih pacijenata. U poređenju sa kontrolnom grupom, pronađeno je značajno manje aksona. Kao i kod miševa, gornji cervikalni ganglion kod ljudi sa srčanim oboljenjima pokazao je ožiljke i bio je primetno uvećan.
Istraživači pretpostavljaju da negativni efekti mrtvih aksona postaju trajni u poodmakloj fazi. „U ranoj fazi uspeli smo da vratimo proizvodnju melatonina kod miševa na prvobitni nivo korišćenjem lekova za uništavanje makrofaga u superiornom cervikalnom gangliju“, kaže Karin Zigler. „Prvo, ovo pokazuje ulogu ganglija u ovom fenomenu. I drugo, to uliva nadu da možemo razviti lekove za sprečavanje nepopravljivih poremećaja sna kod srčanih bolesti.“ To je jedan od zadataka kojim tim želi da se bavi u narednim godinama.
Uz novu nadu za veliki broj srčanih pacijenata da će biti pronađen tretman za poremećaje sna, Stefan Engelhard vidi studiju kao razlog da se na ganglije pogleda iz nove tačke gledišta. „Nove metode kao što je prostorno sekvenciranje pojedinačnih ćelija omogućavaju mnogo pažljivije istraživanje pojedinačnih nervnih ćelija. Naša studija bi mogla da podstakne istraživače da počnu sistematski tragati za vezama između drugih bolesti u organima povezanim preko ganglija koji deluju kao preklopne kutije i da posmatraju ganglije kao polazne tačke u potrazi za novim lekovima.“
Engelhardt veruje da bi ganglije takođe mogle postati važne sa dijagnostičkog stanovišta. Pošto su svi cervikalni gangliji kod srčanih pacijenata koje su pregledali bili značajno uvećani, istraživači veruju da to može biti pokazatelj srčane insuficijencije. Veličina ganglija se može lako proveriti pomoću konvencionalnog ultrazvučnog uređaja. Ako se rezultati potvrde u daljim studijama, možda bi bilo preporučljivo naručiti opsežnije kontrole srca kada se utvrdi da je ganglion uvećan.
