Sukob između Rusije i Ukrajine jasno je otkrio da globalni lanac snabdevanja hranom deluje kao složena mreža koja povezuje nacije i olakšava širenje poremećaja iz lokalnih u udaljene regione.
„Međutim, prethodne studije se često fokusiraju na direktne zavisnosti i zanemaruju indirektne zavisnosti koje su rezultat nedostupnosti osnovnih inputa, što otežava sveobuhvatnu procenu globalnog sistema ishrane“, kaže direktor istraživanja Stefan Thurner iz Complexity Science Hub-a.
Najnovije istraživanje tima objavljeno je u časopisu Nature Food.
Da bi premostio ovaj jaz, istraživački tim je razvio dinamičan model globalnog sistema ishrane, koji uključuje podatke iz 192 zemlje i teritorije i obuhvata 125 prehrambenih i poljoprivrednih proizvoda. „Ovaj model nam je omogućio da simuliramo šokove na određene proizvode i zemlje, pažljivo prateći naknadne efekte u celom lancu snabdevanja“, objašnjava Moric Laber iz Complekiti Science Hub-a. Kvantifikujući relativno smanjenje dostupnosti proizvoda u poređenju sa osnovnim scenarijem (bez šoka), istraživači su stekli vredne uvide u veličinu ovih šokova.
Zanimljivo je da su otkrili da indirektni efekti često prevazilaze direktne efekte. Na primer, šok za ukrajinsku proizvodnju kukuruza doveo je do pada dostupnosti svinjskog mesa za 13% u južnoj Evropi. Za poređenje, šok za ukrajinsku proizvodnju svinjskog mesa imao je zanemarljiv efekat od manje od 1%.
U simulaciji najgoreg scenarija, gde je poljoprivredna proizvodnja u Ukrajini potpuno izgubljena zbog sukoba Rusije i Ukrajine, studija je otkrila različite efekte na proizvode i regione širom sveta. „Gubitak žitarica, posebno kukuruza, dostigao je do 85%, dok su jestiva ulja, posebno suncokretovo, imala gubitke i do 89%. Osim toga, pojedine vrste mesa, poput živine, pretrpele su gubitke i do 25% u raznim vrstama. zemlje“, kaže Laber.
Broj proizvoda za koje region zavisi od Ukrajine uveliko varira: južna Evropa je najviše pogođena, sa 19 od 125 proizvoda sa gubicima većim od 10%, a zatim slede Zapadna Azija i Severna Afrika, gde je to slučaj sa 15 i 11 proizvoda respektivno.
Ovi nalazi naglašavaju da lokalizovani poremećaji u proizvodnji imaju dalekosežne implikacije, koje se protežu van geografskih granica kroz trgovinske odnose i ceo proizvodni lanac. Shodno tome, imperativ je uzeti u obzir i direktne i indirektne efekte prilikom procene gubitaka i formulisanja efikasnih intervencija.
Kako sukob između Rusije i Ukrajine ulazi u drugu godinu, cene hrane su i dalje iznad nivoa iz 2021, prema Evropskom savetu. Pored toga, različiti događaji, uključujući ekstremne vremenske prilike, ekonomske krize i geopolitičke tenzije, mogu izazvati slične poremećaje. Ovo naglašava važnost istraživanja međuzavisnosti unutar globalnih lanaca snabdevanja hranom i sticanja sveobuhvatnog razumevanja direktnih i indirektnih uticaja lokalnih šokova kako bi se podigla svest kreatora politike i zainteresovanih strana o rizicima koji se inače previđaju u okviru globalnog sistema hrane.
Ovi nalazi istraživanja predstavljaju vredan prvi korak u razumevanju složene dinamike globalnih lanaca snabdevanja hranom i njihove ranjivosti na lokalne šokove. Potrebno je dalje istraživanje da bi se oni mapirali na detaljnijem nivou s obzirom na pojedinačne proizvode i podnacionalne skale u višoj vremenskoj rezoluciji. Štaviše, trenutno model pretpostavlja da zemlje ne menjaju svoje trgovinske partnere nakon šoka. Međutim, restrukturiranje trgovinskih odnosa može pogoršati postojeće nejednakosti, pošto bogatije zemlje mogu obezbediti preostale resurse po višim cenama od alternativnih dobavljača.
U martu, CSH je suosnivao Austrijski institut za obaveštavanje o lancu snabdevanja (ASCII) kako bi još više doprineo da zavisnosti od snabdevanja budu vidljive u budućnosti.
