Istraživači iz Rusije i SAD otkrili su da je oštećenje jezika kod dece sa poremećajem autističnog spektra (ASD) povezano sa manjim volumenom sive materije i većom girifikacijom u temporalnim i frontalnim režnjevima moždane kore. Ovi regioni igraju ključnu ulogu u funkcionisanju jezika. Razumevanje strukturnih karakteristika koje leže u osnovi deficita u ponašanju može pomoći u dizajniranju programa specijalnog obrazovanja za decu sa autizmom. Rad sa nalazima studije objavljen je u Scientific Reports.
Poremećaj autističnog spektra se obično karakteriše problemima sa socijalnom interakcijom i komunikacijskim veštinama, kao i stereotipnim ponašanjem. Ovi simptomi se često pripisuju genetskim faktorima koji utiču na razvoj nervnog sistema. Deca sa ASD često imaju jezičke teškoće, od blagih poremećaja govora do potpune nemogućnosti verbalne komunikacije. Ove poteškoće mogu postati prepreke efikasnoj komunikaciji i društvenoj interakciji. Ali neurobiološka osnova ovih poremećaja ostaje slabo shvaćena, dok su postojeći podaci nedosledni.
Istraživači sa Univerziteta HSE, Moskovskog državnog univerziteta za psihologiju i obrazovanje i Istraživačkog instituta za decu u Sijetlu istraživali su povezanost između strukturnih abnormalnosti mozga i jezičkog oštećenja kod dece sa ASD. Ukupno 36 dece školskog uzrasta je učestvovalo u studiji, uključujući 18 dece sa ASD-om i 18 kontrolne grupe u tipičnom razvoju u skladu sa uzrastom i polu, po 13 dečaka u svakoj grupi. Strukturne magnetne rezonance celog mozga su napravljene za svako dete, a testovi ponašanja su korišćeni za merenje njihovih jezičkih sposobnosti.
Strukturna MRI omogućava procenu različitih anatomskih karakteristika ljudskog mozga, kao što su zapremina bele i sive materije, cerebrospinalna tečnost, dubina girusa i debljina sive materije u različitim delovima mozga. Siva materija se odnosi na tela nervnih ćelija, dok se bela materija sastoji od snopova aksona – veza između ovih ćelija, prekrivenih mijelinskim omotačem.
Upoređujući rezultate strukturalnih MRI za grupu dece sa ASD-om i kontrolnu grupu dece sa tipičnim razvojem, istraživači nisu pronašli značajne razlike u zapremini bele materije ni u jednom od regiona njihovog mozga. Nasuprot tome, deca sa ASD su pokazala značajno manju debljinu sive mase i veću girifikaciju korteksa u poređenju sa kontrolnom grupom.
Dalja analiza je pokazala da su jezičke sposobnosti dece u značajnoj korelaciji sa debljinom sive materije i girifikacijom kortikalnih regiona koji su kritično uključeni u produkciju govora, uključujući frontalni i temporalni režanj. S obzirom na to da su uočene razlike u sivoj materiji između dece sa ASD i tipično u razvoju, može se zaključiti da mehanizam rasta tela nervnih ćelija, a ne njihove veze, može biti poremećen kod dece sa ASD.
Deca sa ASD-om koja su imala manji volumen sive materije u oblastima vezanim za jezik ispoljila su izraženija jezička oštećenja. Istraživači su takođe primetili još jedan relevantan obrazac: što je značajnija girifikacija, to su teže autistične osobine.
„Naši nalazi su u suprotnosti sa teorijom da se rani atipični razvoj mozga kod dece sa autizmom normalizuje do srednjeg školskog uzrasta (7-10 godina). Da bismo utvrdili uzrast u kome se nervni sistem može obnoviti, potrebno je da nastavimo proučavanje ne samo mališana i predškolci sa ASD, ali i deca školskog uzrasta i odrasli sa ASD, s obzirom na to da se razvojne karakteristike njihovog nervnog sistema mogu razlikovati. Istraživanja na ove poslednje dve grupe su do sada bila veoma ograničena“, kaže Alina Minnigulova, mlađi naučni saradnik na HSE Centar za jezik i mozak.
Prema autorima, identifikovanje specifičnih strukturnih karakteristika koje leže u osnovi deficita u ponašanju može pomoći u dizajniranju programa specijalnog obrazovanja za decu sa autizmom.
