Geni su puni tragova o zdravlju osobe. Oni takođe mogu pokazati put za oporavak od moždanog udara. Nedavna studija UC Davis Health objavljena u BMC Medicine sugeriše da bi to moglo biti moguće, zahvaljujući analizi gena osetljivoj na vreme koja omogućava bržu dijagnozu i lečenje moždanog udara.
Moždani udar je drugi vodeći uzrok smrti i značajan uzrok invaliditeta širom sveta. Postoje dve vrste moždanog udara: ishemijski, uzrokovan začepljenom arterijom, i hemoragični, uzrokovan krvarenjem. Tokom ishemijskog moždanog udara, dotok krvi u deo mozga se zaustavlja ili smanjuje, sprečavajući moždano tkivo da dobije kiseonik i hranljive materije. Mozak reaguje otokom, što proširuje područje povrede. Ćelije mozga počinju da umiru za nekoliko minuta, što dovodi do povećanog rizika od invaliditeta ili smrti.
Uspešno lečenje moždanog udara trenutno uključuje kombinaciju naprednog snimanja mozga i lekova tokom kratkog vremenskog perioda. Rana dijagnoza moždanog udara je od vitalnog značaja za najbolje ishode. Ali neke bolnice, posebno one koje su male ili u ruralnim područjima ili zemljama u razvoju, možda nisu opremljene potrebnom dijagnostičkom tehnologijom.
Istraživači UC Davis Health pokušavaju da utvrde da li drugačija opcija lečenja može pouzdano i tačno rezultirati ciljanim lekovima i bržom intervencijom. Ovaj tretman uključuje testiranje gena pacijenta nakon moždanog udara.
Istraživači veruju da mogu analizirati krv pacijenata sa moždanim udarom kako bi prilagodili tretmane određenim genima izolovanjem specifičnih molekularnih biomarkera ili identifikatora koji otkrivaju važne detalje o njihovom stanju.
„Rezultati studije su ključni da bismo došli do tačke u kojoj možemo da dijagnostikujemo moždani udar bez složenog snimanja, što nije lako dostupno širom sveta“, rekla je Paulina Karmona-Mora, naučnica na Odeljenju za neurologiju.
„Identifikovali smo grupe gena koji će nam omogućiti da poboljšamo dijagnozu i identifikujemo specifične tretmane uzimajući u obzir vreme nakon što je došlo do moždanog udara.
Karmona-Mora i njen tim su profilisali krv 38 pacijenata sa ishemijskim moždanim udarom i 18 pacijenata bez moždanog udara koji su se istovremeno lečili u odeljenjima hitne pomoći u bolnici. Istraživači su primetili vreme koje je proteklo od početka moždanog udara do trenutka kada je uzorak krvi sakupljen za studiju.
Uzorci krvnih zrnaca 56 pacijenata su izolovani da bi se identifikovali različito eksprimirani geni, što pokazuje kako ćelija reaguje na promenljivo okruženje. Kada se informacije uskladištene u ćelijskoj DNK konvertuju u uputstva za pravljenje proteina ili drugih molekula, to se naziva ekspresija gena. Ovo deluje kao prekidač za uključivanje/isključivanje za kontrolu koji se proteini prave kada se prave i količine koje se prave. Iz uzoraka krvnih zrnaca analizirani su profili ekspresije gena pacijenata sa moždanim udarom i kontrolne grupe pacijenata bez moždanog udara.
Studija je uspešno identifikovala profile ekspresije gena i potencijalne faktore koji izazivaju promene u ekspresiji gena u različitim tipovima krvnih zrnaca, koji su deo imunog odgovora nakon moždanog udara.
Istraživači su otkrili ekspresiju gena koja je bila obilna, manje obilna ili odsutna u određeno vreme nakon moždanog udara. Ovo je pokazalo da su mnogi od ovih gena povezani sa ozbiljnošću moždanog udara.
Analiza je obavljena na varijaciji ekspresije gena nakon moždanog udara 0–24 sata, 24–48 sati i više od 48 sati nakon moždanog udara. Ovo je otkrilo da ekspresija gena u krvnim ćelijama varira sa vremenom nakon moždanog udara i ove promene signaliziraju molekularne i ćelijske odgovore na povredu mozga.
Identifikovanje gena i njihovih puteva je ključno za razumevanje kako se imuni sistem i sistem zgrušavanja menjaju tokom vremena nakon moždanog udara. Čineći to, ova studija pokazuje izvodljivost identifikacije potencijalnih biomarkera specifičnih za vreme i ćelije. Ovo bi omogućilo istraživačima da razviju ciljane terapije koje će najverovatnije dovesti do povoljnog odgovora kod svakog pacijenta sa moždanim udarom.
„Obično, studije koriste pristup ‘agnostičkog vremena'“, rekla je Carmona-Mora. „Ali za ovu studiju, ispitivanje uzoraka krvi u prvih nekoliko dana nakon moždanog udara bilo je vitalni faktor. Zadržali smo informacije o vremenu i otkrili koji geni mogu biti odlični kandidati za biomarker za brzu dijagnozu u ranim stadijumima bolesti. Takođe smo otkrili da određeni ciljevi leka mogu biti jedinstveni za određeno vreme nakon moždanog udara, tako da ovo može voditi tretman u pravom vremenskom prozoru.“
