Od Sabora u Baji 1694. godine, Srbi traže posebnu teritoriju u okviru Austrijskog carstva. Na Majskoj skupštini 1848. godine, ustanovljeno je Srpsko Vojvodstvo, ali nakon Sarajevskog atentata, dolazi do masovnih pogroma i hapšenja političkih prvaka u Vojvodini. Plan se nastavlja pobedom Srpske vojske 1918. godine, i formiranjem Srpskih narodnih odbora širom Vojvodine.
„Sa zadatkom da dočekuju Srpsku vojsku u svojim sredinama, preuzmu lokalnu vlast, a potom održe zborove za izbor poslanika, koji će ih predstavljati na narodnoj skupštini u Novom Sadu“, podseća Zoran Veljanović, istoričar – kustos Muzeja prisajedinjenja 1918.
Vlast preuzimaju bez krvoprolića.
„Nije dolazilo u srpskim sredinama, gradovima i selima, do revanšizma, osvetoljublja, ubistva dojučerašnjih gospodara i njihovih porodica, nije bilo logorisanja, naprotiv, uspostavljen je dugo očekivan red i mir, što je zaista za ponos“, dodaje Veljanović.
Jedan put, vodio je Vojvodinu preko Narodnog vijeća Slovenaca, Hrvata i Srba u Zagrebu, u novostvorenu zajedničku državu. Ipak, želja Srba, Bunjevaca i drugih Slovena bila je ista – Vojvodinu pripojiti Kraljevini Srbiji, a ključnu ulogu, odigrao je vođa radikala, Jaša Tomić.
„I on je rekao da je najbolje rešenje za sve, da se mi Srbi prvo okupimo oko svoje kuće, Hrvati da se okupe oko svoje kuće, pa tek onda da se priča o nekim idejama zajedničkog ujedinjenja. Možemo reći da je bio politički vizionar, koji ne da je video za godinu dana unapred, već za sto godina“, ističe Petar Đurđev, direktor Istorijskog arhiva Grada Novog Sada.
Odluka je donesena na velikoj skupštini koja je održana u prepodnevnim časovima 25. novembra upravo u zgradi koju vidite iza mene, tada sedište Grand Majer hotela. 757 poslanika, predstavljalo 211 gradskih i seoskih opština Bačke, Baranje i Banata, a po prvi u istoriji, pravo glasa su ostvarile i žene, njih sedam.
Od 2018. godine, 25. novembar obeležava se kao datum od pokrajinskog značaja, kada se pokrajinska priznanja, dodeljuju za doprinos u važnim oblastima društvenog života.
